2023 Op tjak door Drenthe 2 oktober

Op dizze prachtige, zunnige dag gaot virtig Vrienden met mekaor op tjak. De dag begunt met koffie met koek/cake in de studio in Assen, waarnao de bus tegen elf uur vertrekt.
Ger Veenstra is oonze gids. Onderweg wet e oons allerlei wetenswaordigheden te vertellen. Dat begunt al drekt met de geschiedenis van één van de aoldste bossen van Nederlaand, het Asserbos. Bij Mariënkamp vertèelt hij het verhaol van de slag bij Ane, waor de Drenten het leger van Otto II van der Lippe overwonnen deur de soldaoten met heur zwaore harnassen in het moeras te laten lopen. Zij verdronken en Otto wör scalpeerd en ok in ’t moeras gooid. Een mooi verhaol, nietwaor? Het is maor good dat Ger geliek weer deurgeit met het ontstaon van Assen. In 1253 vreug het klooster Maria in Campis in Coevorden verplaotsing an. Het neie klooster wör bouwd op een dreuge zaandrug en dat was het begun van Assen.
As we rieden over de N33 heur we dat dizze weg en de N34 de eerste Drèentse wegen bint die verhard wörden. Ze waren van groot belang veur de ontwikkeling van het gebied.
As we bij Rolde laangsriedt, kriew de geschiedenis van de Rolder kèerk te heuren. De eerste kèerk, bouwd rond 900 na Chr., was van holt. In de 15^e eeuw wör de kèerk zoas ze nou is. Bij een restauraotie gaf de previncie gebrandschilderde raomen. Zes van dizze glaozen geeft de zes Drèentse dingspelen weer.
Dan rie we langs Gieten. Tiedens de oorlog was de vaoder van oonze Drèentse schriever Gerard Nijenhuis hier burgemeester. Dizze wör deur de Duutsers gevangen nomen en interneerd, omdat e een anti-Duutse toespraok holden har. Gerard wör opvangen deur het gezin van de domnie en het volk van Gieten. Gieten hef aaid een speciaol plek in zien haart holden.
Daornao heur we dat Gasselt aaid oet twee delen bestaon hef, het Grotenend waor de grote boerderijen stunden en het Lutkenend waor de keuterboerties en ambachtslu woonden. De kèerk stun in het midden. In het dörp is een oorlogsmonument ter ere van de Franse korporaol Fernand Begue. De Franse para’s hadden Duutse soldaoten gevangen nomen. Daorop namen de Duutsers alle mannen van Gasselt gevangen en sloten ze eerst op in het witte kèerkie. Gelukkig konden ze laoter in Assen bevrijd worden deur Canadese soldaoten.
Netuurlijk heur we ok van Wemelie Kruut die in de wiede omtrek bekèend was. Zij was koopvrouw en gung op de fiets met een grote koffer vol negotie naor alle dörpen in de omgeving. De Gasselter carnevalsverenen hef een bronzen standbeeld van heur in het dörp laoten plaotsen.
Over het Drouwenerzaand, waor we dan laangs komt, schreven de drie podagristen in 1843 het volgende:
“Wij bereikten een dorre en doodsche zandzee, allerakeligst van een rei naakte duinen en belten doorsneden en ingesloten, 't Is hier zoo bar en ongezellig, dat er een groote mate van kloekmoedigheid toe behoort, om niet van vrouwelijke angst en vreeze aan elk zijner hoofdhairen een glinsterende zweetdruppel te zien hangen. Wie ietwat met bijgeloof behebt is, komt ligt in verzoeking om dees vlottende, malende zandzee te houden voor 't voormalig tooneel, niet van één, maar van duizenden moorden, doodslagen, en wat ijsselijke en bloedige misdaden gij meer wilt.”
Wellicht hef Anne Doornbos daoran daacht toen hij het Drouwenerzaand as plek van handeling oetkoos in zien daarde thriller ‘Grafgift’.
Ger woont in Börger en hef dus veul te vertellen over zien dörp, over de grote graslaanden die mooie netuur weghaolt, over het Hunebedcentrum, over het Joods monument, over Hans Heijting. Bij de kèerk lat e de bus even stoppen om te vertellen over het duvelsrooster bij de ingang van het kèerkhof. Dizze ontstunden in de Middeleeuwen om de duvel boeten het kèerkhof te holden.
Tussen Börger en Ies is het leegste punt van de Hondsrug. Hier hef in de Saale Iestied smeltwaoter een deurbraok in de Hondsrug veroorzaokt. Hier vin ie nou het Veurste Deep en het Aachterste Deep, die bij Nieveen wieder gaot as De Hunze.
In Bunen rie we laangs het aole station van de Noord Lokaal Spoorweg en het Pools monument ter ere van de Poolse militair Bielenic, die sneuvelde bij de bevrijding van het dörp.
Dan zeen we het vèeld van LOFAR, een radiotillescoop, die oet, pak ‘m beet, twentigdoezend kleine antennes besteit en in verbinding steit met radio-antennes in heul veul aander laanden. Biezunder, wat der allemaol meugelijk is!
Via Exloo geit het wieder naor Vaalt over de scheiding tussen rechts zaand en links veen. Het is haost niet veur te stellen dat het laand an de linkerkaant net zo hoog wèest hef as de zaandgrond.
Ok in Vaalt is een aold stationnegie. Ger vertèelt over Louis Halberstadt, die vanaof 1895 oet Amsterdam naor Vaalt kwam en daor een winkel begunde. Hij was de eerste man in het dörp die kun fietsen. Hij verhoesde laoter naor Emmen, waor e in de oorlog wegvoerd is. Op de plek waor e daor woont hef, ligt nou twee strukelstenen veur hum en zien vrouw.
Via Wering kom we in Emmen. Hier stopt de bus bij de Nabershof, waor we met mekaor gezellig en lekker eten. We kunt der naor het langgraf-hunebed, het boerderijmuseum of naor een expositie ‘Boeren op de Hondsrug’. 
As we oetkeken bint en elk weer in de bus zit, geit de reis wieder, eerst laangs De Kibbelkoele. Dizze plas is ontstaon deur zaandwinning. De naom stamt aof van Kibbelveen, een stukkie heide waorover her en der kibbeld wör van wel welk stukkie grond nou eigenlieks was.
Tussen Noord-Sleen en Skonnert lig het hunebed de ‘Papeloze kerk’ op een hoog punt op het Ellertsveld. Zo zaag men vroger onraod op tied ankommen.
Ter gelegenheid van het 100-jaorig bestaon van Skonnert in 1954, wörden plaggenhutten en veenhoessies naobouwd op een stuk heidevèeld, laoter het openluchtmuseum Ellert en Brammert. Ger vertèelt de legende, een te lang verhaol om hier te plaotsen. We kunt het opzeuken op het internet of in de bieb.
Oonze volgende stopplek is in Grol bij het Cuby museum. Cuby and the Blizzards was een bluesband, aofkomstig oet Grol. Het museum is in een boerderijgie dat vroger huurd wör deur Harry Muskee, Cuby. Sjoerd Looijenga vertèelt mooie anekdotes over Harry en wij kunt in de boerderij even virtig jaor weerom in de tied en via een kassie luustern naor körte geluudsfragmenten. Mooi museum!
En dan is het alweer zo wied dat de bus oons weer naor Assen brèengt. Daor wordt de groep nog trakteerd op een happie en een draankie veurdat elk weer in de eigen auto, taxi of op de fiets stapt om nao een mooie dag weer naor hoes te rieden. 
Dank aan ieder dit meugelijk maokte, de mèensen van de omroep, de chauffeur en Ger, oonze gids! Dank ok, Ger, veur al joen antekens, die ik much gebruken veur dit verslag!

Henny